Kadın üreme organlarından “serviks” rahim ile vagenin birleştiği bölge olup rahmin alt bölümünü içerir. Vaginadan bakıldığında vagenin sonunda bir yarım küre şeklindedir.

Merkezindeki kanal (servikal kanal) aracılığı ile rahim içi boşluk vagene açılır. Bu boşluktan da adet kanı dışarı atılır. (Yandaki Resim- Normal serviks görünümü)

Rahim ağzı yani “serviks kanserleri”, kadın üreme sistemi kanserleri arasında ikinci sıklıkla görülmektedir. Çoğunlukla 35-55 yaş arası kadınlarında görülmektedir.

Bu kanserlerin nedeni büyük bir olasılıkla “Human Papilloma Virusu’nun (HPV)” neden olduğu bir enfeksiyondur. Bu virüs cinsel ilişki ile bulaşmaktadır.

Kanser hücreleri vücudun içinde ve dışındaki dokuları döşeyen hücrelerden gelişmektedir (epitel hücresi). Bu döşeyici hücreler deri benzeri “çok katlı yassı epitel (Squamoz)” ve “salgı yapma özelliği olan epitel (Adenoid)” olmak üzere iki grupta incelenebilir.

İşte bu iki tip hücre grubundan farklı davranış özelliği gösteren kanserler gelişebilir. (Yandaki resim- Cerviks kanseri görünümü)

Serviks kanserlerinin yaklaşık olarak % 85’i çok katlı yassı epitelinden gelişen squamoz kanserlerdir. Adeno kanserler ise daha az oranda görülür. Bazen, her iki hücre tipinin de bir arada bulunduğu adeno-squamoz kanserler de izlenmektedir.

Her kanserin türünün kendine özgü bir davranış şekli (tarzı) vardır.

Serviks kanseri, rahim ağzında yerleştikten sonra derinlere doğru ilerleyerek komşu doku ve organlara yayılabilir. Rahim ağzı etrafında geniş bir kan ve lenf damarları ağı vardır.

Böbreklerden idrar torbasına ilerleyen idrar yolları da (üreterler) rahim ağzına çok yakından geçer. İlerlemiş olgularda bu dokular hastalığın ilerlemesi ile birlikte etkilenerek tıkanmalarla sonuçlanıp, bu şekilde böbreklerde anormal genişlemeler (Hidronefroz) ve idrar kanallarında şişme ve genişlemeler (Hidroureter) ortaya çıkabilmektedir.

Ayrıca lenf damarlarının tutulumu ile kanser hücreleri vücudun başka uzak bölgelerine de yayılabilmekte yani “metastaz” yapabilmektedir.

Metastaz durumlarında tedavi daha da zorlaşmaktadır.

Servikste Kanser Nasıl Gelişir?

Serviks rahimin dış dünya ile olan bağlantısıdır. Vajina ile birlikte serviksin içteki kanal kısmı, “mukoza” adı verilen bir tür cilt dokusu ile kaplıdır.

Servikal mukoza beş katlı mikroskopik tabakadan oluşur. Sürekli olarak bu tabakalarda yeni hücreler yapılmakta ve en dış tabakadaki hücreler dökülerek alt tabakalar yukarıya doğru yükselmektedir. Bu büyüme ve yukarıya doğru olan göç esnasında hücrelerde normal dışı “atipik değişimler” olabilir. Bu değişimlere “displazi” adı verilir.

Var olan hücrelerin atipi göstermeden başka bir tür hücreye dönüşmesine ise “metaplazi” ismi verilir. Metaplazi normalde de görülebilen, daha çok enfeksiyon, irritasyon gibi durumlara ikincil olarak gelişen ve nispeten benign (iyi tarzlı) bir tabloyken, displazi ileride kansere dönüşme potansiyeli olan anormal bir durumdur.

Pek çok durumda rahim ağzı yaraları da serviksin kanseröz durumlarıyla karışabilmektedir.

Rahim Ağzı Kanserlerinde Tanı

Rahim ağzı (serviks) kanserinin erken dönemlerinde pek fazla şikayet olmayabilir. Çoğu kadın hastalık iyice ilerleyip başka organların çalışmasını engellemeye başlayıncaya kadar hastalığından habersizdir. Erken evrelerinde bile ağrı şikayeti olmayabilir.

Genellikle ilk şikayetler ilişki sonrasında olan lekelenme tarzındaki kanamalardır.

Kanser hücreleri rahim ağzı bölgesinde oluştuktan sonra yıllar içersinde yavaş bir şekilde ilerleyerek etraflarındaki normal hücreleri ve dokuları da kansere çevirecek şekilde büyür. Belirli bir büyüklüğe ulaştıktan sonra ancak rahatsızlıklar başlar. Şikayetler oluşunca genelde kanser hücreleri geniş bir alana yayılmıştır.

Serviks kanserinin erken dönemlerinde yakalanması rutin olarak yılda bir kez yapılan Pap-smear testi ile mümkündür. Bu test ile henüz başlangıç aşamasındaki kanser tanınmakta ve tedavisi de başarılı olmaktadır.

Pap-smear testi servikal kanserlerin % 90’ını erken dönemde yakalayabilir. Gelişmiş ülkelerde cinsel aktif kadınların yılda bir kez smear testi yaptırması zorunlu hale getirildikten sonra serviks kanserlerinden ölüm oranı %50-70 oranında azalmıştır.

Cinsel aktif kadınların yıllık olarak smear testi yaptırmaları serviks kanserinin erken tanısı açısından hayati önem taşımaktadır. Smear testinin kanser açısından pozitif çıkması durumunda kesin tanı için seviksten biopsi alınması gerekmektedir. Biopsi işleminin rahim ağzını bir mikroskop gibi büyüten “kolposkop” denen cihaz eşliğinde yapılması daha uygundur.

Servikal biopsi alımı tek tek şüpheli bölgelerden parça alınması ve serviks içi kanalının ince bir küretle kazınması ( Punch biopsi+endo servikal kürtaj) şeklinde olabileceği gibi rahim ağzının bir bütün halinde çıkarılmasını sağlayan “LEEP uygulaması” ile de olabilir. Her iki uygulama da ağrısızdır.

Alınan örnekler patolojik incelemeye alınır. Bu incelemede kanser hücrelerinin varlığı, kanser varsa bu hücrelerin tipi (adeno kanser, squamoz kanser), farklılaşma derecesi ile kanserin yüzeyel ve derine doğru ne kadar yayıldığına bakılır.

Kadında servikal kanser varsa daha sonraki aşamada hastalığın yayılma derecesine bakılır. Bu amaçla IVP (ilaçlı böbrek filmi), rekto-sigmoidoskopi (son barsakların incelenmesi), akciğer röntgeni ve batın ultrasonu rutin olarak uygulanır.
Gerekli görüldüğünde Bilgisayarlı Tomografi (BT), mesane incelenmesi ve kalın barsak filmi (sigmoidoskopi) de tetkiklere eklenebilir.

Rahim ağzı (Serviks) kanserlerinde erken tanı ile hayat kurtaran “Smear testi” ile ilgili ayrıntılı bilgi almak için tıklayınız >>>

Rahim Ağzı Kanserlerinde Tedavi

Serviks kanserini tedavisi hastalığın evresine bağlıdır. Eğer kanser dokusu sevikste milimetrik ölçüler içersinde sınırlı ise buna “in situ serviks kanseri” denmektedir. Bu durumda eğer kadının çocuk istemi varsa, lokal olarak serviks “konizasyon” denilen bir işlemle koni şeklinde çıkartılır. Kadının çocuk istemi yoksa rahim tamamen alınabilir.

Kanser yayılımı çevre dokuları da içerisine almışsa bu durumda çevre dokuları da içersine alacak bir şekilde geniş bir cerrahi işlem uygulanır. Bu işlemde rahim ve alt karın bölgesindeki lenf bezleri çıkartılır.

Radyasyon (ışın) tedavisi ilerlemiş serviks kanserinde oldukça etkili bir işlemdir. Işın tedavisi cerrahi işlem uygulanmış hastalarda yardımcı tedavi veya cerrahi uygulanamayacak kadar yayılmış hastalarda esas tedavi olarak kullanılmaktadır.

Serviks kanserinde ilaç tedavisi (kemoterapi) çok sık olmasa da bazı durumlarda kullanılabilmektedir.